عکس | دستاورد اعراب از نشست ریاض درباره فلسطین

شهر ریاض، پایتخت عربستان سعودی جمعه گذشته میزبان «نشست دوستانه اعراب» به دعوت «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی بود. نشستی که در آن رهبران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و دو کشور اردن و مصر را گرد هم آورد تا در مورد مواضع خود در مورد طرح «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا درباره غزه گفتگو کنند.

طرح ترامپ مبتنی بر مهاجرت اجباری و اخراج ساکنان فلسطینی باریکه غزه از این منطقه به کشورهای عربی دیگر است. با  وجود اعلام نگرانی و مخالفت کشورهای عربی برای مهاجرت اجباری ساکنان غزه به خارج از این باریکه، اما به نظر می‎‌رسد که کشورهای عربی هنوز به یک  مسیر مشخص برای خنثی کردن طرح ترامپ دست نیافته‌اند.

پایان نشست ریاض بدون بیانیه پایانی

آن چه که از نتایج این نشست می‌دانیم آن است که هیچ گونه بیانیه پایانی از سوی نشست غیر رسمی رهبران عربی در ریاض صادر نشد. گفته شده است که مذاکرات محرمانه بوده است. شبکه خبری دولتی عربستان سعودی هم تصویری را از شرکت کنندگان در نشست ریاض منتشر کرد بدون اینکه مکان آن یا دستور کار آن را مشخص کند.

غیبت عجیب!

نشست ریاض با یک غیبت عجیب نیز همراه بود و در همین ارتباط یک منبع نزدیک به دولت عربستان به خبرگزاری فرانسه گفت: این نشست روز جمعه برگزار و بعد از ظهر جمعه پایان یافت و عمان در آن حضور نداشت.

عمان از اعضای شورای همکاری خلیج فارس است و غیبتش در نشست ریاض اجماع عربی درباره مخالفت با کوچاندن فلسطینی‌ها از غزه را کمی خدشه‌دار می‌سازد.

در نشست روز جمعه ریاض رهبران مصر، عربستان، امارات، قطر، کویت، بحرین و اردن حضور داشتند، اما عمان هنوز واکنشی به این نشست و علت غیبت خود در نشست ریاض را مطرح نکرده است. طبق گزارش خبرگزاری رسمی عربستان (واس) در این دیدار درباره مسائل منطقه‌ای و بین المللی و تلاش‌های مشترک برای حمایت از مسئله فلسطین و تحولات اوضاع نوار غزه صحبت شد.

تلاش ریاض برای کاهش انتظارات

دولت عربستان در بیانیه خود درباره نشست ریاض با تاکید بر اینکه این نشست یک دیدار برادرانه غیر رسمی است و نتایج آن در راستای دستور کار نشست سران عربی در مصر در چهار مارس خواهد بود، برای کاهش سقف انتظارات از این نشست تلاش کرد. به نظر می‌رسد سران عربستان تلاش داشته‌اند تا سقف انتظارات از نشست ریاض را کاهش دهند و بخاطر همین هم اطلاع رسانی چندانی از محتویات و نتایج  این نشست اعلام نشد.

روزنامه سعودی الشرق الاوسط هم به نقل از یک منبع مسئول سعودی نوشت که این دیدار در چارچوب دیدارهای دوستانه رهبران شورای همکاری، اردن و مصر در چارچوب روابط نزدیک برادرانه که آنها را متحد می کند، برگزار می شود. در این گزارش روزنامه سعودی اشاره کوتاه و گذرا به موضوع طرح‌های جایگزین برای بازسازی غزه در برابر طرح مصرانه ترامپ، رئیس جمهور آمریکا شده است و مسئله غزه به عنوان یک اولویت اساسی نشست مورد اشاره قرار نگرفته است.

غایب بزرگ

آن چه از نشست بررسی موضوع آینده غزه در ریاض بیش از همه مورد توجه قرار گرفت، برگزاری این نشست بدون مشارکت فلسطینی‌ها بود. در واقع غایب بزرگ نشست ریاض درباره آینده فلسطین، خود فلسطینی‌ها بودند که مشخص نشده چرا نماینده‌ای از مردم فلسطین در این نشست حضور نداشته است؟

دکتر حسن خریشا، نایب رئیس شورای قانونگذاری فلسطین درباره نشست ریاض گفته است که برگزاری نشست سران کشورهای عربی و خلیج فارس بدون حضور فلسطینی ها چه از طریق تشکیلات خودگردان و یا چه از طریق سایر جناح‌های فلسطینی و سایر گروه‌های فلسطینی، موضوعی غیرقابل درک و بی سابقه است، چون این موضوع به فلسطین مربوط است، اما چرا فلسطینی‌ها در آن غایبند؟

فقدان استراتژی مشخص

حتی  اگر کشورهای عربی روی طرح مشخصی درباره غزه به توافق رسیده باشند، مشخص نیست که آن طرح دارای چه جزئیاتی است. آیا طرح مورد نظر کشورهای عربی در برابر طرح ترامپ، همان طرح ابتکار عربی ارائه شده در سال 2002 خواهد بود؟ ابتکار صلح عربی یک طرح سازشگرایانه است که توسط عربستان سعودی در جریان اجلاس سران کشورهای عربی در بیروت در مارس 2002 ارائه شد. این طرح، بر خروج کامل اسرائیل از اراضی عربی اشغال شده از سال 1967، از جمله بلندی های جولان سوریه تا خط 4 ژوئن 1967، و مناطقی که هنوز در جنوب لبنان تحت اشغال است، تصریح می‌کند. طرح ابتکار عربی سال 2002 همچنین خواستار دستیابی به راه حلی برای مشکل آوارگان فلسطینی است که باید بر اساس قطعنامه 194 مجمع عمومی سازمان ملل متحد مورد توافق قرار گیرد و ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی در اراضی اشغال شده از 4 ژوئن 1967 در کرانه باختری و نوار غزه به پایتختی قدس شرقی نصریح شده است. اما سوال اینجاست وقتی که صهیونیست‌ها از همان ابتدا این طرح را در سال 2002 رد کردند، احتمال موفقیت این طرح  و تاکید دوباره روی آن پس از 23 سال چگونه ممکن و منطقی است؟ مشخص است که طرح ابتکار عربی عربستان سعودی پیشتر در  برابر گسترش اشغالگری رژیم صهیونیستی به جایی نرسیده و کشورهای عربی نیازمند طرح‌های واقع نگرانه تر و جسورانه‌ترعلیه اشغالگری اسرائیل هستند. پذیرش موجودیت اسرائیل به عنوان بخشی  از طرح ابتکار عربی سال 2002 باعث شده تا صهیونیست‌ها نه تنها اشغالگری  خود را ادامه دهند، بلکه در 23 سال گذشته جنگ‌های بیشتری را بر مناطق فلسطینی تحمیل کنند. در 23 سال گذشته حداقل 8 جنگ تمام عیار علیه باریکه غزه تحمیل شده و کرانه باختری شاهد گسترش شهرک‌سازی‌ها و اشغال بیشتر بوده است  تا جایی که جمعیت شهرک‌های صهیونیستی در کرانه باختری به حدود 80 هزار نفر شهرک نشین رسیده است. در این میان آیا مطرح شدن ابتکارعربی سال 2002 باز تکرار همان تجربه شکست خورده گذشته درباره فلسطین نیست؟

 بدتر آن که برخی کشورهای عربی از جمله امارات، بحرین و مراکش در سال‌های گذشته مناقشه با اسرئیل برای آزادی فلسطین را پایان یافته دانسته و با عقد قرارداد صلح با اسرائیل به سمت فراموشی حقوق فلسطینی‌ها و نادیده گرفتن آزادی مناطق اشغالی رفته‌اند. در این صورت آیا این کشورها خواهند توانست برای نجات مردم غزه طرحی ارائه دهند؟

در این میان به نظر می‌رسد که عکس یادگاری که در پایان نشست ریاض میان رهبران عربی گرفته شد، برجسته‌ترین دستاورد نشست رهبران عربی در شهر ریاض درباره فلسطین است.